چکیده: سلامتی از جمله مسائلی است که در طول تاریخ همواره مورد توجه بوده و انسان جهت دست‌یابی و ارتقای آن تلاشی بی‌وقفه نموده ‌است. اما آنچه شیوه‌های درمانی نوین را از دوره‌های قبلی متمایز می‌کند، توجه روز افزون به بهداشت روانی مردم در جهت ارتقای سطح سلامت عمومی آن‌هاست. طراحی شهری به عنوان علمی میان‌رشته‌ای که با هدف ارتقای کیفیت زندگی از طریق ارتقای کیفیت فضای همگانی فعالیت می‌کند، می‌تواند به عنوان عاملی مهم در راستای سلامت جسمی و روانی شهروندان نقش قابل توجهی ایفا نماید. بنابراین پژوهش پیش‌رو با تکیه بر ارتباط میان طراحی شهری و سلامت روان در نظر دارد، چارچوبی برای طبقه‌بندی کیفیات طراحی شهری موثر بر سلامت روان در فضای شهری را پیشنهاد دهد که از منظر این حیطه علمی، قابلیت کاربرد در فضای شهری را داشته باشد. در این رابطه با بررسی مبانی نظری و ادبیات پژوهش پیرامون رابطه میان سلامت روان و طراحی شهری مجموعه‌ای از کیفیات طراحی شهری موثر بر سلامت روان و نحوه‌ی سنجش آن‌ها استخراج گردیده ‌است. کیفیات مذکور در 6 دسته کالبدی، عملکردی، زیست‌محیطی، ادراکی، اجتماعی و بصری دسته‌بندی شده‌اند. پس از استخراج کیفیات طراحی شهری موثر بر سلامت روان، به منظور سنجش این کیفیت‌ها و تحقق‌بخشی به آن‌ها در فضای شهری، خیابان حافظ واقع در منطقه 3 اصفهان و در مجاورت میدان نقش‌جهان به عنوان نمونه‌موردی پژوهش انتخاب شد. این خیابان که در سال‌های اخیر به علت پیاده‌راه شدن میدان نقش‌جهان، به روی سواره مسدود شده ‌است، با مشکلات متعدد کالبدی و عملکردی روبه‌رو بوده و به علت مجاورت با میدان نقش جهان و گره خوردن با خاطره جمعی شهروندان اصفهان، پتانسیل طراحی به منظور ارتقای سلامت روان شهروندان را دارا می‌باشد. لذا پس از شناخت و تحلیل کیفیات مذکور در خیابان از دیدگاه کارشناسانه و از دیدگاه استفاده‌کنندگان از فضا، به ارائه راهکارهایی در جهت طراحی خیابان به منظور ارتقای سلامت روان شهروندان پرداخته شده ‌است.

واژگان کلیدی: طراحی شهری، سلامت روان، کیفیات طراحی شهری، خیابان حافظ اصفهان

دریافت اصل مقاله (1410KB)

Abstract: Health is one of the issues that always has been considered as an important subject throughout history and human beings have made an incessant effort to achieve and promote it. But what distinguishes modern therapies from the previous ones is the growing focus on people's mental health to improve their general health.
Urban design, as an interdisciplinary science that aims to improve the quality of life by improving the quality of public space, can play an important role in the physical and mental health of citizens. Therefore, the present study, relying on the relationship between urban design and mental health, proposes a framework for classifying the qualities of urban design that affects mental health, which from the perspective of this scientific field, can be used in urban space. In this regard, a set of urban design qualities affecting mental health has been extracted by searching and evaluating the theoretical foundations and research literature on the relationship between mental health and urban design. These qualities are categorized into six categories: physical qualities, functional qualities, environmental qualities, perceptual qualities, social qualities and visual qualities.
After extracting the qualities, in order to measure and achieve them in urban space, Hafez Street located in Isfahan-District 3 adjacent to Naghshe-Jahan Square was selected as a case study. This street, which has been blocked in recent years due to the pedestrianization of Naghshe-Jahan Square, has faced many physical and functional problems. In addition, Hafez street has always been tied to the collective memory of the citizens of Isfahan due to its proximity to Naghsh-Jahan Square. Therefore, it has the potential for designing in order to promote the mental health of its users. After recognizing and analyzing the mentioned qualities in Hafez street from an expert point of view and from users point of view, solutions, ideas and suggestions has been provided to design the street in order to improve the mental health of citizens.

Keywords: Urban Design, Urban Space Design, Mental Health, Therapeutic Environment, Hafez Street in Isfahan

Download original article (254KB)